Een betrouwbare, betaalbare en toekomstbestendige energievoorziening brengt grote uitdagingen met zich mee. Zo is het elektriciteitsnetwerk momenteel overbelast en zijn er vraagstukken omtrent ruimtelijke en landschappelijke inpassing van energie-infrastructuur, veiligheid en de impact op de leefomgeving. In dit hoofdstuk staan de belangrijkste resultaten beschreven waarmee we in 2024 stappen hebben gezet om bij te dragen aan een toekomstbestendig energiesysteem en het bereiken van de klimaatdoelstellingen. De komende jaren leren we omgaan met de gevolgen van netcongestie en maken we de stap naar een flexibeler energiesysteem. Daarbij zijn innovaties van groot belang.
Toekomstbestendig energiesysteem
Flevoland werkt aan een toekomstbestendig energiesysteem. Als we niks doen zal de vraag naar stroom onevenredig toenemen met het ontwikkelen van de energie-infra. In de basis wordt er door de netbeheerders hard gewerkt om de netinfrastructuur te verzwaren en de FGU-pocket (Flevoland – Gelderland en Utrecht) op te knippen in 3 aparte pockets. De opgave van de infrastructuur verzwaring is zo groot dat hier de komende jaren nog vol op aan gewerkt zal worden. Voor een toekomstbestendig energiesysteem zal echter breder gekeken moeten worden dan alleen elektrificering. Daarom kijken we ook naar de ontwikkeling van andere energiebronnen, zoals warmte, groen gas, waterstof en kernenergie om het energienet te ontlasten en te kunnen voldoen aan diverse opgaven. In 2024 zijn we samen met gemeenten en maatschappelijke partners aan de slag gegaan om een visie op energie te ontwikkelen onder de naam: “Energieperspectief Flevoland 2050”. Het energieperspectief zal in 2025 samen met het PMIEK 2.0 via de energyboard aan Gedeputeerde Staten (GS) worden aangeboden. Op landelijk niveau wordt er samengewerkt met de provincie Utrecht en Gelderland en het Rijk om het energienetwerk voor te bereiden op de toekomst en netcongestie te verminderen en waar mogelijk knelpunten op te lossen. In 2024 hebben we samen met de netbeheerders een maatregelenpakket, “Actieplan netcongestie Flevoland” bekendgemaakt om een betrouwbare elektriciteitsvoorziening in de provincie te garanderen. Dit actieplan bevat gerichte maatregelen om de gevolgen van congestie te beperken.
De Omgevingsvisie is bepalend voor een regionale visie op ruimtelijke ontwikkeling voor onder andere het thema Energie. Er is een bijdrage geleverd aan het participatieproces van de Omgevingsvisie met scenario's en inhoudelijke input geleverd in werkgroepen. Hierbij brengen we het belang van energie bij ruimtelijke vraagstukken naar voren als het gaat om economische ontwikkeling en leefomgeving in verband met een passend energiesysteem voor de toekomst.
Gelet op het overbelaste energienetwerk is het van belang om vraag en aanbod van energie beter op elkaar af te stemmen. Batterijopslag, waterstofnetwerken en energiehubs kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Zo is het beleidskader grootschalige energieopslag verder vormgegeven. Is er een taskforce netcongestie opgezet en een regionaal plan opgesteld om netcongestie op korter termijn aan te pakken. En is er een start gemaakt met een regionaal Stimuleringsprogramma Energy Hubs middels 2 pilots op industrieterrein 'De Vaart in Almere' en 'Trekkersveld in Zeewolde’, in samenwerking met onder andere Horizon, de gemeente Zeewolde en Almere en Energie Expertisecentrum Flevoland.
Binnen Flevoland zijn inmiddels meerdere grote en kleinere initiatieven op het gebied van opslag in batterijen, warmte, waterstof en hybride systemen. Deze initiatieven worden onder meer ondersteund met de vastgestelde subsidie ‘oplossingen netcongestie’ van € 2,2 mln. Zo komen we stukje bij beetje richting een energiesysteem van de toekomst.
Om invulling te geven aan onze voortrekkersrol op het gebied van energie en innovatie hebben we samenwerking gezocht met (technische) universiteiten en onderzoeksinstellingen. Een voorbeeld hiervan is de geopende testlocatie Switch-fieldlab (Lelystad) waar ACRRES van Wageningen University & Research samen met TNO-onderzoek doen naar duurzame energie en groene grondstoffen voor een robuust energiesysteem;
Met het oog op de grote opgave waar we als Flevoland voor staan is het essentieel om als regio samen te werken, kennis te delen en obstakels die we tegenkomen gezamenlijk op te lossen dan wel waar nodig een lobby op te zetten naar het Rijk. Via de Flevolandse Energieboard is in 2024 een verdere intensivering geweest van de samenwerking met het Rijk, de Flevolandse gemeenten, het waterschap en de netbeheerders. Zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau.
Regionale Energie Strategie
De Regionale Energiestrategie (RES) 1.0 is de basis voor onze inzet op gebied van hernieuwbare energie: ons aandeel in de landelijke doelstellingen. In totaal leiden alle zon- en windenergieprojecten in Flevoland tot de bijdrage van 5,8 Terawattuur (TWh) aan de landelijke opgave van 35 Terawattuur opwek van duurzame energie op land in 2030. Op basis van bestaande plannen is Flevoland één van de weinige regio’s die haar doelstelling heeft gerealiseerd. In het RES bod wordt uitgegaan van 4,64 TWh dat in alle projectgebieden nieuwe windparken zijn gerealiseerd. En 0,97 TWh aan zon op land bij 1000 hectare zon, waarvan 500 hectare is gerealiseerd. Netcongestie speelt een rol in de haalbaarheid en uitvoering van toekomstige ambities.
Het benutten van duurzame energie gaat niet meer over opwek alleen, maar vergt een systematische aanpak. Zo is de provincie samen met Lelystad en Dronten een onderzoek gestart naar Energielandschap West met een bijdrage vanuit de RES. Een energielandschap is een plek waar verschillende soorten duurzame energie met elkaar worden gecombineerd waarbij er gekeken wordt naar slimme decentrale oplossingen.
Als provincie werken we aan een toekomstbestendige mix van duurzame energiebronnen, daarom zoeken we naar alternatieven naast zon en wind. In 2024 is er gestart met voorbereidingen voor onderzoek naar thorium en groen gas. De potentie van waterstof voor een lokale waterstofeconomie is verder onderzocht en er zijn diverse thematafels georganiseerd voor diverse sectoren vanuit het netwerk Flevoland Hydrogen Valley (FLHY) om de regionale samenwerking te versterken. Landelijk is er ingezet op lobby voor aansluiting op het landelijk waterstofnetwerk. Ten aanzien van warmte zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren van transitievisie warmte, waarmee woonwijken en industrie aardgasvrij worden gemaakt. De provincie volgt regionale en landelijke ontwikkelingen omtrent de ontwikkeling van warmtenetten en treft voorbereidingen voor regionaal onderzoek naar de potentie van een regionaal warmtebedrijf.
Milieu en Omgevingsdienst
Een veilige schone en gezonde leefomgeving is niet vanzelfsprekend. De OFGV voert voor de provincie de omgevingstaken uit op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. We vragen in de uitvoeringsafspraken met het OFGV aandacht voor afvaldumpingen in buitengebieden en natuur, waarbij we kijken naar nieuwe vormen van toezicht met slim gebruik van nieuwe technieken zodat de werklast kan worden opgevangen.
Voor het onderdeel 'Bodem' wordt tevens verwezen naar programma 2 'Landbouw, visserij, water en natuur in balans'.